ایزوتسو اسلام را در مسیر سنت علمی مسلمانان فهم کرد

به گزارش خبرگزاری مهر، آیین معرفی و نمایش مستند «شرقی» که پرتره ای از «توشیهیکو ایزوتسو»؛ فیلسوف و اسلام شناس ژاپنی است، عصر دوشنبه ۱۵ مرداد در تالار فرهنگِ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

در این برنامه، ابتدا فیلم به مدت ۱۳۰ دقیقه به نمایش درآمد و سپس، «اکبر عالمی»؛ استاد دانشگاه و پژوهشگر سینما و «مسعود طاهری»؛ نویسنده، تهیه کننده و کارگردان اثر، برای حاضران سخن گفتند.

اکبر عالمی در این مراسم گفت: باید همه فیلم های مستند را به مثابه پژوهش نگاه کرد و چنین بنظر می رسد که مستند برای اندیشمندان است و نه آنها که به سینما به عنوان سرگرمی نگاه می کنند. یکی از قوانین سینما، جذابیت است و دور از ذهن است که این فیلم چنین باشد چون این قبیل فیلم ها برای اندیشیدن است. مستند «شرقی» به طرز جنون آمیزی سرشار از عنصر پژوهش است و همه ما در محضر پژوهش، سر تعظیم فرود می آوریم.

در ادامه مسعود طاهری افزود: جرقه نخستینِ فیلم به ۲۰ سال پیش و کلاس های مجتبی بشردوست در دانشگاه برمی گردد و این علاقه به مرور قوت گرفت. ایزوتسو ازجمله اندیشمندان و محققانی است که به ایران، از بیرون، بیطرفانه نگاه می کنند و ما هرقدر هم متخصص داشته باشیم اما به روایت خارجی و نگاه بیرونی و به اصطلاح سینمایی‌ها مدیوم لانگ‌شات برای پژوهش های فرهنگی‌مان نیاز داریم. نکته دیگر آنکه ایزوتسو بر خلاف اغلب اسلام شناسان، شخصیت بی حبّ و بغضی داشت زیرا اسلام را در مسیر سنت علمی مسلمانان فهم کرد. اما در این میان، قدر ایزوتسو دانسته نشده و انگار که قرار بر این بوده که دانسته نشود و صدایش شنیده نشود، حتی در سرزمین مادری اش. از این جهت، شخصیت غریبی به حساب می آید. با این حال ایزوتسو، شخصیتی ذوابعاد است و بر خلاف یک ژاپنی که نه در رشته تخصص دارد، هم اسلام‌شناس است و هم زبان‌شناس، هم فلسفه می داند و هم بر هنر احاطه دارد و البته بر مطالعات تطبیقی ادیان تسلط دارد.

او در ادامه گفت: «شرقی»، در این اثر، ممکن است با برخورد انقباضی جامعه سینمایی مواجه شوم اما ترجیح دادم تا حقیقت گفته شود. بدر این اثر، قصد تراجم‌الرجال ساختن نداشتم. هدف آن بود تا فلسفه شرقی یا آسیایی او برجسته شود. با این حال، شخصیت ایزوتسو به گونه ای است که فیلم مستند او به هر شکلی و شیوه ای ساخته شود باز هم قابل ایراد خواهد بود و باید اعتراف کنم که این فیلم در محافظه‌کارانه ترین حالت خود ساخته شد.

کارگردان مستند پرتره ایزوتسو خاطرنشان کرد: این فیم محصول ۴ سال تلاش و ۱۴۳ هزار کیلومتر سفر است که در سه ورژنِ فارسی، انگلیسی و ژاپنی نهایی شده است اما ایزوتسو برای من تمام نشده و همین روزها شنیدم کسی در ژاپن، ادعاهای تازه ای را درباره او مطرح کرده است؛ گویی روح توشیهیکو ایزوتسو نمی خواهد مرا رها کند!

همچنین، در بخش هایی از این نشست، «مسعود مسجدی»؛ فیلمبردار و «پوریا هاشمی»؛ تدوینگر اثر هم کوتاه صحبت کردند.